A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 18 (809) z dnia 20.06.2013

Wydatki na związki zawodowe nie stanowią kosztów podatkowych - wyrok NSA

Wydatki, ponoszone przez pracodawcę na udostępnienie pomieszczeń i urządzeń technicznych związkom zawodowym, nie mają związku z przychodem pracodawcy, służą bowiem wyłącznie działalności organizacji związkowych, a nie pracodawcy. W związku z tym, ww. wydatki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 marca 2013 r., sygn. akt II FSK 1460/11)

W rozpatrywanej sprawie spółka nieodpłatnie udostępniała związkom zawodowym pomieszczenia i urządzenia techniczne, a związane z tym koszty zaliczała do kosztów uzyskania przychodów. Według spółki, za prawidłowością takiego postępowania przemawia to, że obowiązek nieodpłatnego udostępniania pomieszczeń i urządzeń technicznych związkom zawodowym wynika z ustawy o związkach zawodowych. Ponadto, pomoc dla organizacji związkowych jest bezpośrednio związana z funkcjonowaniem pracodawcy jako konsekwencja zatrudniania pracowników.

Innego zdania był organ podatkowy, który wydał interpretację indywidualną w tej sprawie, a także WSA w Lublinie oraz NSA, do którego ostatecznie sprawa trafiła.

NSA przywołał treść art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródeł przychodów, za wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy. O uznaniu danego kosztu za koszt podatkowy przesądza przede wszystkim - zdaniem sądu - racjonalny zamiar podatnika, o ile na tle całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych można uznać, że zamiar ten ma cechę realności i o ile okoliczności te wskazują, że potencjalnie i obiektywnie koszt ten powinien był przyczynić się do uzyskania przychodów bądź zabezpieczenia/zachowania źródła przychodów. Nawet jeśli cel ten nie zostanie osiągnięty, ale działania podatnika będą miały cechę przynajmniej starannego działania, będą one kosztem uzyskania przychodów.

Powyższych przesłanek nie spełniają koszty związane z udostępnieniem pomieszczeń i urządzeń technicznych organizacjom związkowym, działającym w zakładzie pracy podatnika.

Prawdą jest, że pracodawca ma obowiązek umożliwić związkom zawodowym swobodne działanie na terenie zakładu pracy poprzez zapewnienie lokalu, dostępu do telefonu, materiałów biurowych czy środków transportu (art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych). Ustawa o związkach zawodowych nie odnosi się jednak do kwestii odpłatności. Nie można zatem uznać, że pracodawca ma w każdym przypadku udostępnić pomieszczenia i urządzenia nieodpłatnie. NSA uznał, że zobowiązanie się przez spółkę do nieodpłatnego udostępnienia pomieszczeń i urządzeń związkom zawodowym nie miało wpływu (także potencjalnego) na zwiększenie przychodów bądź zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów samej spółki. Zmniejszało ono wyłącznie koszty działania związków zawodowych. Sąd podkreślił, że:

"(…) celem związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona praw, interesów zawodowych i socjalnych pracowników (…), a ich działanie jest niezależne od działania pracodawcy (…). Co do zasady, interesy pracodawcy i pracowników, w imieniu których występować będzie związek zawodowy, nie są zbieżne. O ile pracodawca zmierza zwykle do zwiększania przychodów i zmniejszania kosztów ich uzyskania, w tym również kosztów pracy, o tyle związki zawodowe dążą zwykle do zwiększania wynagrodzeń za pracę, poprawy warunków pracy i socjalnych, co zwykle, w razie spełnienia żądań, skutkuje podniesieniem kosztów działalności pracodawcy. Wspieranie finansowe związków zawodowych nie przekłada się w związku z tym na zwiększenie przychodów pracodawcy, a co najwyżej, na poprawę warunków prowadzenia przez te związki działalności na terenie zakładu pracy. (…)"