Likwidacja towarów handlowych a koszty podatkowe

Prowadzimy działalność gospodarczą w zakresie hurtowego handlu opakowaniami jednorazowymi. Kilka lat temu jeden z naszych klientów, do produkowanych przez siebie wyrobów, zamówił partię opakowań ze swoimi znakami firmowymi. Do tej pory nie odebrał jednak tych opakowań. W związku z tym obecnie zamierzamy je zlikwidować. Czy wartość zlikwidowanych towarów handlowych (w cenie ich zakupu) możemy zaliczyć do kosztów podatkowych?

Zgodnie z ogólną definicją kosztów uzyskania przychodów, wyrażoną w art. 22 ust. 1 updof, za koszty podatkowe uważa się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Z pytania wynika, że firma (tj. hurtownia), kilka lat temu na zamówienie konkretnego klienta zakupiła partię opakowań jednorazowych w celu ich sprzedaży, a w konsekwencji uzyskania przychodu z działalności gospodarczej.

Klient jednak nie odebrał zamówionych opakowań, co spowodowało, że firma nie może uzyskać spodziewanego przychodu. Istotna jest przy tym okoliczność, że na opakowaniach tych, zgodnie z życzeniem zamawiającego, znajdują się jego znaki firmowe, a więc sprzedaż tych opakowań innemu kontrahentowi nie jest możliwa.

W takiej sytuacji likwidacja omawianych opakowań (towarów handlowych) jest uzasadniona z gospodarczego i racjonalnego punktu widzenia. Jej skutkiem ekonomicznym będzie jednak strata, którą poniesie firma w środkach obrotowych.

Należy zatem zauważyć, że w rozpatrywanym stanie faktycznym została spełniona przesłanka (określona w art. 22 ust. 1 updof), wystąpienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesieniem wydatku na zakup opakowań a uzyskaniem przychodu bądź potencjalną i realną możliwością jego osiągnięcia. Zarazem art. 23 updof, zawierający katalog wydatków wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów, nie wymienia strat powstałych w towarach handlowych.

Jednak zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne, z dyspozycji wspomnianego art. 22 ust. 1 updof wywodzą, że strata w środkach obrotowych może być uznana za koszt uzyskania przychodów, wyłącznie wówczas, gdy:

1) jest normalnym następstwem prowadzonej działalności w danej branży, a podatnikowi nie można przypisać winy przy jej powstaniu, nie mógł on bowiem przewidzieć powstania szkody, ani też jej zapobiec, mimo dochowania należytej staranności (m.in. wyrok WSA w Gdańsku z 18 marca 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 949/09 - orzeczenie prawomocne, a także interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2010 r., nr IPPB1/415-867/09-2/AG) oraz

2) została odpowiednio udokumentowana, w sposób nie budzący wątpliwości - tak, aby przedsiębiorca mógł się na te dowody powołać w toku ewentualnej kontroli organu podatkowego, a kontrolujący mógł dokonać ich oceny i ewentualnej weryfikacji (por. wyrok NSA z 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt II FSK 216/07).

Zwróć uwagę!

Każdy przypadek straty w środkach obrotowych należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu działalności prowadzonej przez podatnika. W razie ewentualnego sporu z organami podatkowymi, to na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że powstała strata nie jest rezultatem jego zaniedbań i braku należytej staranności, lecz jest efektem czynników obiektywnych, niezależnych od podatnika.

Podsumowując, z pytania wynika, że zakup towarów handlowych (opakowań jednorazowych ze znakami firmowymi zamawiającego) miał na celu osiągnięcie konkretnych przychodów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a utrata przydatności tych opakowań do sprzedaży nastąpiła bez jakiejkolwiek winy ze strony firmy, która nie była w stanie ani przewidzieć powstałej szkody, ani jej zapobiec.

W takiej sytuacji wartość zlikwidowanych towarów firma może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Na tę okoliczność powinna sporządzić protokół likwidacji. Protokół ten powinien zawierać m.in. opis zaistniałego zdarzenia gospodarczego (przyczynę likwidacji towarów), jego datę, wykaz zlikwidowanych towarów, a także dokładne obliczenie wartości straty oraz podpisy uprawnionych osób reprezentujących firmę.

Należy przy tym zauważyć, że w przypadku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów:

wartość zlikwidowanych towarów handlowych należy wyksięgować (ze znakiem minus lub kolorem czerwonym) z kolumny 10 "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu" (tam bowiem zostały ujęte w momencie ich zakupu), a następnie zaksięgować w kolumnie 13 "Pozostałe wydatki", na podstawie protokołu likwidacji,
ewentualne wydatki związane z likwidacją nieprzydatnych towarów mogą zostać ujęte w kolumnie 13 księgi "Pozostałe wydatki".

Z kolei, w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych, wartość zlikwidowanych towarów należy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich fizycznej likwidacji.