Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 25 (744) z dnia 1.09.2011

Zasady tworzenia odpisu aktualizującego

Stosownie do regulacji zawartej w art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o PDOF, do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć odpis aktualizujący, jeśli:

• określona należność została uprzednio zaliczona do przychodów należnych na podstawie art. 14 ustawy o PDOF,

• nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona w sposób przewidziany w art. 23 ust. 3 ustawy o PDOF,

• podatnik dokonał odpisu aktualizującego z zachowaniem zasad określonych w art. 35b ustawy o rachunkowości,

a także jeśli wierzytelność nie uległa jeszcze przedawnieniu (art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o PDOF).

W tym miejscu należy zauważyć, iż wynikający z art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o PDOF warunek dokonania odpisu aktualizującego zgodnie z art. 35b ustawy o rachunkowości może sugerować, iż prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących przysługuje wyłącznie tym podatnikom, którzy zdarzenia gospodarcze ewidencjonują w księgach rachunkowych.

W rzeczywistości jednak prawo do uwzględnienia w kosztach odpisu aktualizującego mają zarówno podatnicy prowadzący księgi rachunkowe, jak i ci, którzy rozliczają się z podatku dochodowego na podstawie zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Gdyby bowiem przyjąć przeciwny pogląd, to doszłoby do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnopodatkowej przedsiębiorców wyłącznie ze względu na rodzaj prowadzonej ewidencji księgowej.

Prawo do zaliczania odpisu aktualizującego wartość należności do kosztów uzyskania przychodów przez podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów potwierdzają organy podatkowe (m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 27 stycznia 2011 r., nr IBPBI/1/415-1103/10/AB, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 26 sierpnia 2009 r., nr IPPB1/415-425/09-2/JB).

Przy ustalaniu wysokości odpisu aktualizującego należy pamiętać, iż może on zostać utworzony tylko w takiej kwocie, jaka uprzednio została zaliczona do przychodów podatkowych, zgodnie z art. 14 ustawy o PDOF. Oznacza to, że wartość odpisu aktualizującego dla potrzeb podatku dochodowego nie może obejmować VAT (oczywiście o ile w kwocie wierzytelności zawiera się ten podatek), albowiem powołany art. 14 ustawy o PDOF wyłącza z przychodów należny VAT.

Zatem kosztem podatkowym jest odpis aktualizujący wartość należności jedynie w jej kwocie netto.