Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 25 (744) z dnia 1.09.2011

Moment zaliczenia odpisu aktualizującego do kosztów podatkowych

W 2010 r. utworzyliśmy odpis aktualizujący na należność, którego nie zaliczyliśmy do kosztów uzyskania przychodów. W tym roku kontrahent został postawiony w stan upadłości. Z jaką datą wspomniany odpis aktualizujący możemy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?

Jak wynika z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o PDOP, określone w ustawie o rachunkowości odpisy aktualizujące wartość należności mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli dotyczą należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 tej ustawy do przychodów należnych. Warunkiem jednak zaliczenia wspomnianych odpisów do podatkowych kosztów jest to, iż należność, na którą utworzono odpis, spełnia określoną na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o PDOP przesłankę uprawdopodobniającą jej nieściągalność. Powyższe oznacza, iż kosztem uzyskania przychodu mogą być odpisy aktualizujące spełniające łącznie 3 warunki:

• należność została przez podatnika zaliczona do przychodów należnych,

• na należność tę podatnik dla celów rachunkowych utworzył odpis aktualizujący,

• wystąpiła chociaż jedna z wymienionych w art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o PDOP przesłanek uprawdopodobniających nieściągalność takiej należności.

Z kolei, wśród przesłanek uprawdopodobniających nieściągalność wierzytelności ustawa o PDOP wymienia m.in.:

• ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku (art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. a),

• wszczęcie postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu (art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. b).

Przypomnijmy, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361 ze zm.), postępowanie o ogłoszenie upadłości sąd wszczyna na wniosek dłużnika lub wierzycieli (art. 3 i art. 20 ustawy). Niezależnie jednak od tego, kto składa taki wniosek (dłużnik czy wierzyciel), podmiot ten we wniosku powinien określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika (art. 23).

Jeżeli wnioskujący wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, to od dnia złożenia takiego wniosku wierzyciele dłużnika już mogą uznać, iż wystąpiła określona w art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. b) ustawy o PDOP przesłanka uprawdopodobniająca nieściągalność ich wierzytelności wobec tego dłużnika. Jeżeli jednak wnioskujący wnosi o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika, to dopiero wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości daje podstawę uznania, iż u wierzycieli wystąpiła przesłanka uprawdopodobniająca nieściągalność wierzytelności wobec tego dłużnika, określona z kolei w art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. a) ustawy o PDOP. Zgodnie z art. 51 ust. 2 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, "postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej".

Reasumując powyższe, jeżeli już na daną należność spółka utworzyła odpis aktualizujący, a w 2011 r. sąd upadłościowy wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości dłużnika spółki, to niezależnie od trybu postępowania upadłościowego (upadłość z możliwością zawarcia układu lub upadłość obejmująca likwidację majątku upadłego) z datą tego postanowienia spółka odpis aktualizujący może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Dla celów bilansowych odpisy aktualizujące wartość należności z tytułu sprzedaży towarów zaliczane są do pozostałych kosztów operacyjnych (art. 35b ust. 2 ustawy o rachunkowości), zapisem: