Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 25 (744) z dnia 1.09.2011

Odszkodowanie za przedterminowe rozwiązanie umowy zapłacone w wyniku ugody sądowej jest kosztem podatkowym - wyrok WSA

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Po 342/11 (orzeczenie nieprawomocne).

Sprawa dotyczyła spółki, która wynajmowała lokal na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Po pewnym czasie okazało się, że lokal ten nie będzie w przyszłości spełniał wymogów technicznych, pozwalających na kontynuowanie w nim działalności. Wobec tego spółka wynajęła inny lokal, a z dotychczasowym wynajmującym podpisała ugodę sądową, na mocy której zapłaciła na jego rzecz odszkodowanie i rozwiązała umowę najmu.

Organ podatkowy uznał, że kwota ww. odszkodowania nie wykazuje związku z przychodami spółki, została ona bowiem zapłacona w celu uniknięcia poniesienia większych wydatków (zapobieżenia dalszym stratom) i dlatego nie stanowi kosztu podatkowego.

Odmienne stanowisko zajął natomiast WSA w Poznaniu, stwierdzając, że kwota wynikająca z zawartej ugody sądowej została poniesiona w celu zabezpieczenia, a nawet zachowania źródła przychodów. Sąd wyjaśnił, że koszty poniesione na zachowanie źródła przychodów to koszty, które zostały poniesione, aby takie źródło dalej istniało i przynosiło przychody. Z kolei jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronie nieistniejącego źródła przychodów w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w sposób bezpieczny.

Sąd stwierdził, że brak ugody z dotychczasowym wynajmującym doprowadziłby do sytuacji, w której spółka ponosiłaby koszty najmu dwóch lokali, z których jeden stałby pusty, co skutkowałoby podwójnym poniesieniem kosztów związanych z najmem lokalu przeznaczonego na działalność gospodarczą. Zawarta ugoda pozwoliła spółce na szybkie rozwiązanie umowy najmu i przeniesienie działalności do innego lokalu, w którym mogła ona uzyskiwać przychody. Zdaniem sądu, zapłata kwoty wynikającej z omawianej ugody zmierzała w sposób bezpośredni do zabezpieczenia nie tylko przychodów spółki, ale prowadzonej przez nią działalności gospodarczej w ogóle. WSA w Poznaniu zauważył, że:

"(...) Stanowisko organu podatkowego prowadziło do absurdalnej sytuacji, w której podmiot prowadzący działalność gospodarczą mógłby zaliczyć w koszty uzyskania przychodu kwoty związane z najmem lokalu (przy nieskorzystaniu z niego z uwagi na niespełnienie określonych warunków), a nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu kwot ugody sądowej, która po pierwsze dotyczy tej samej umowy najmu, po drugie została zawarta w celu ochrony źródła przychodów i jednocześnie minimalizowała straty skarżącej z tytułu zawartej umowy najmu na czas określony. (...)"

Od redakcji:

Wspomnijmy, że organy podatkowe nie są zgodne co do tego, czy kwota zapłacona z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy stanowi/nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Część z nich pozwala podatnikom na ujęcie takiego wydatku w kosztach podatkowych, gdyż rozwiązanie umowy, która nie przynosi korzyści, a tylko generuje koszty, jest działaniem racjonalnym i ekonomicznie uzasadnionym. Część organów podatkowych uznaje jednak, że takie wydatki ponoszone są w celu uniknięcia strat, a nie w celu osiągnięcia przychodów czy zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów, przez co nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Szerzej na ten temat pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 21 z 20 lipca 2011 r., w artykule pt. "Przedterminowe rozwiązanie umowy leasingu operacyjnego - skutki u leasingobiorcy".

Uzupełniająco dodajmy, że na potrzeby ustawy o rachunkowości zapłacona przez spółkę kwota odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu zaliczana jest do pozostałych kosztów operacyjnych, a wynika to wprost z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g) tej ustawy.