Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 26 (817) z dnia 10.09.2013

Ujemne różnice kursowe powstałe na kwocie podatku od wartości dodanej nie stanowią kosztów podatkowych - wyrok NSA

(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 1545/11)

W rozpatrywanej sprawie spółka była zarejestrowanym podatnikiem podatku od wartości dodanej w kilku krajach unijnych. W krajach tych prowadziła sprzedaż towarów i usług (oraz nabywała towary i usługi), posługując się lokalną walutą oraz płaciła w tych krajach podatek od wartości dodanej. Dochody uzyskane w tych krajach podlegały opodatkowaniu CIT w Polsce. W związku z tym spółka spytała organ podatkowy, czy ma prawo zaliczać do kosztów uzyskania przychodów ujemne różnice kursowe powstałe na kwocie podatku od wartości dodanej płaconego w krajach UE, w których Spółka jest zarejestrowana dla celów tego podatku (spółka ustalała różnice kursowe na podstawie art. 15a ustawy o PDOP).

Organ podatkowy uznał, że ewentualne różnice na kwotach podatku od wartości dodanej, powstałe między dniem księgowania tych kwot a dniem dokonania zapłaty należnego podatku od wartości dodanej na rzecz właściwego organu skarbowego, nie stanowią ani przychodów podatkowych, ani kosztów uzyskania przychodów.

Podobne stanowisko zajął WSA w Krakowie, a także NSA, do którego ostatecznie sprawa trafiła.

NSA orzekł, że mechanizm i konstrukcja prawna krajowego "podatku od towarów i usług" i unijnego "podatku od wartości dodanej" są identyczne. Są to synonimy, opisujące ten sam podatek. Wniosek taki oparty jest - zdaniem NSA - na wykładni art. 2 pkt 11 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, przez "podatek od wartości dodanej" rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego ustawą o VAT. Przepis ten, będący definicją legalną, pełni rolę porządkową, tj. w celu osiągnięcia jasności znaczeniowej, nakazuje podatek nakładany na terytorium państw członkowskich UE określać jako "podatek od wartości dodanej", podczas gdy adekwatną nazwą dla tego podatku, nakładanego na mocy ustawy o VAT, jest pojęcie "podatek od towarów i usług".

Powyższe - zdaniem sądu - oznacza, że podatek od wartości dodanej powinien dla celów podatku dochodowego podlegać tym samym regulacjom co polski VAT.

NSA wskazał, że dla celów podatku dochodowego podatek VAT zasadniczo nie stanowi przychodu ani kosztu podatkowego (poza nieistotnymi w tym przypadku wyjątkami), co wynika z art. 12 ust. 4 pkt 9 i art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o PDOP. Również różnice kursowe powstałe na kwocie tego podatku nie są uwzględniane w rachunku podatkowym. Na potwierdzenie swojego stanowiska NSA przywołał także inne orzeczenia, np. wyrok NSA z 23 marca 2012 r., sygn. akt II FSK 1508/10, z którego wynika, iż:

"(…) Istota różnic kursowych polega na urealnieniu przychodów i kosztów podatkowych z tytułu zmian kursów waluty. Jeżeli więc w określonym stanie faktycznym nie ma kosztu uzyskania przychodu, to nie ma również podstawy do jego urealniania. W przypadku podatku od towarów i usług ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wyraził zasadę, że podatek ten nie wywołuje na jej gruncie skutków podatkowych. Jest neutralny podatkowo. Zasada ta dotyczy zarówno kosztów uzyskania przychodów, jak i przychodów".

(…) Skoro zatem podatek od towarów i usług, poza enumeratywnie wyliczonymi przypadkami, nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów, to tym samym do tej kategorii nie mogą zostać zaliczone różnice kursowe, jako należności pochodne bezpośrednio z tym podatkiem związane. (…)"

W związku z powyższym NSA orzekł, że skoro unijny podatek od wartości dodanej jest odpowiednikiem polskiego podatku VAT, to podatek ten nie może być uznany ani za przychód, ani za koszt podatkowy. W konsekwencji również różnice kursowe powstałe na kwocie tego podatku nie mogą być uwzględniane w rachunku podatkowym, tj. nie stanowią przychodu ani kosztu podatkowego.