Jak amortyzować składniki majątku firmy? - Dodatek nr 7 do Przeglądu Podatku Dochodowego nr 8 (248) z dnia 20.04.2009

Wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji

W obu ustawach o podatku dochodowym, tj. w art. 22b ust. 1 updof i art. 16b ust. 1 updop, ustawodawca określił katalog wartości niematerialnych i prawnych, które powinny być amortyzowane. Należą do nich:

1) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,

2) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

3) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

4) autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,

5) licencje,

6) prawa określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. nr 119, poz. 1117 ze zm.),

7) wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how).

Prawa majątkowe wymienione w pkt 1-7 podlegają amortyzacji do celów podatkowych, o ile łącznie spełniają następujące warunki:

• zostały nabyte,

• nadają się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania,

• przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok,

• są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji) najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Uwaga! Należy pamiętać, że prawa majątkowe będą kwalifikowane jako podlegające amortyzacji wartości niematerialne i prawne tylko wówczas, jeśli zostaną nabyte przez podatnika. Wytworzenie któregoś z nich we własnym zakresie przez podatnika wyklucza możliwość takiej kwalifikacji.

Niemniej wydatki poniesione na wytworzenie wartości niematerialnej i prawnej powinny być kwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów, o ile spełniają kryteria określone w art. 22 ust. 1 updof i art. 15 ust. 1 updop. Przykładowo wydatki poniesione w związku z wytworzeniem na własne potrzeby programu komputerowego mogą być zaliczone bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów.

Składniki majątku zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych bez względu na okres ich używania

W art. 22b ust. 2 updof i art. 16b ust. 2 updop ustawodawca wymienił składniki majątkowe, które bez względu na przewidywany okres ich używania przez podatnika mogą być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Należą do nich:

• wartość firmy,

• koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym.

Wartość firmy w uproszczeniu, to różnica pomiędzy wartością przedsiębiorstwa a wartością poszczególnych składników majątkowych tworzących to przedsiębiorstwo. Wartość firmy tworzą między innymi: opinia o firmie, wysoko wyszkolona kadra, systemy zarządzania jakością, doświadczenie w branży, rynki zbytu.

W przypadku wartości firmy ważny jest sposób jej powstania. Podatnicy mogą amortyzować wartość firmy, jeśli powstała ona w wyniku kupna przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, przyjęcia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do odpłatnego korzystania, zgodnie z przepisami rozdziału 4a (Opodatkowanie stron umowy leasingu) obu ustaw o podatku dochodowym, gdy odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.

Ponadto w odniesieniu do osób prawnych wartość firmy będzie podlegała amortyzacji, jeśli powstała w wyniku wniesienia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.

Jeżeli wartość firmy powstanie w inny sposób nieokreślony wcześniej, to zgodnie z art. 22c pkt 4 updof i art. 16c pkt 4 updop, nie ma możliwości jej amortyzacji.

Wartość prac rozwojowych może stanowić amortyzowaną wartość niematerialną i prawną, jeśli prace te zakończą się wynikiem pozytywnym i dodatkowo będą spełnione następujące warunki:

• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone oraz

• techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz

• z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

Oprócz wymienionych już składników majątku, bez względu na przewidywany okres ich używania przez podatnika mogą być również zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych wartości niematerialne i prawne wskazane w art. 22b ust. 1 updof i art. 16b ust. 1 updop, jeżeli zgodnie z przepisami rozdziału 4a (Opodatkowanie stron umowy leasingu) obu ustaw o podatku dochodowym odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający (art. 22b ust. 2 pkt 3 updof i art. 16b ust. 2 pkt 4 updop).

Wartości niematerialne i prawne, których wartość nie przekracza 3.500 zł

Ustawodawca wprowadził w art. 22d i art. 22f updof oraz art. 16d i art. 16f updop możliwość szczególnego traktowania składników majątku, w tym wartości niematerialnych i prawnych, o wartości nieprzekraczającej 3.500 zł. Tak więc, jeżeli wartość początkowa wartości niematerialnej i prawnej nie przekracza 3.500 zł, wówczas podatnik może wybrać jedno z następujących rozwiązań:

• nie zaliczać danego składnika majątku do wartości niematerialnych i prawnych, a wydatek poniesiony na jego nabycie zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu oddania go do używania (art. 22d ust. 1 updof i art. 16d ust. 1 updop),

• zaliczyć składnik majątku do wartości niematerialnych i prawnych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych albo zamortyzować jednorazowo w miesiącu oddania do używania lub w miesiącu następnym (art. 22f ust. 3 updof oraz art. 16f ust. 3 updop).