Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 6 (977) z dnia 20.02.2018

Wartość pracy małżonka wynikająca z umowy o dzieło a PIT

Czy żona prowadząca działalność gospodarczą może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów rachunki wystawione przez męża za wykonanie prac na podstawie umowy o dzieło w ramach działalności wykonywanej osobiście? Jakie obowiązki z tego tytułu ciążą na osobie prowadzącej działalność?

Wynagrodzenie małżonka a koszty uzyskania

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PDOF, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.

Jak wyjaśniają organy podatkowe, użyty w powyższym przepisie termin "wartość pracy" należy rozumieć jako wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia, umowy o dzieło), czy też bez podstawy prawnej (bezumownie). Tak wyjaśnił np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 17 maja 2013 r., nr ITPB1/415-298/13/DP i Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 12 czerwca 2013 r., nr IPTPB1/415-182/13-4/KSU.

W powyższych interpretacjach organy podatkowe uznają prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia małżonka, ale tylko w sytuacji, gdy małżonek świadczy pracę na rzecz firmy współmałżonka w ramach prowadzonej odrębnie działalności gospodarczej. Zdaniem organów podatkowych, wówczas to umowy zawarte między dwiema firmami prowadzonymi odrębnie przez małżonków wywołują takie same skutki podatkowe, jak operacje gospodarcze między podmiotami niepowiązanymi rodzinnie.

W świetle powyższego, żona prowadząca działalność gospodarczą nie zaliczy do kosztów podatkowych wartości pracy wykonanej przez męża na podstawie umowy o dzieło w ramach działalności wykonywanej osobiście. Jednak ciążą na niej wszystkie obowiązki nałożone na płatników dokonujących wypłat wynagrodzeń z tytułu umowy o dzieło czy zlecenia.

Obowiązki płatnika

Jak wynika z pytania, żona wypłaca mężowi wynagrodzenie na podstawie umowy o dzieło w ramach działalności wykonywanej osobiście. Mąż uzyskuje zatem przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o PDOF. Zgodnie z tym przepisem, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie m.in. umowy zlecenia lub o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskiwanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze.

Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście, o której mowa wyżej, powoduje, że na dokonującym wypłat z powyższego tytułu ciąży obowiązek określony w art. 41 ust. 1 ustawy o PDOF. W myśl tego przepisu, m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które dokonują wypłat z tytułu m.in. umowy zlecenia lub o dzieło, są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy (z wyjątkiem sytuacji, gdy kwota należności określona w umowie nie przekracza 200 zł i osoba, z którą zawarto tę umowę, nie jest jednocześnie pracownikiem płatnika - w takim przypadku płatnik ma obowiązek pobrać zryczałtowany podatek dochodowy, co wynika z art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PDOF).

Jeżeli zatem (z zastrzeżeniem wskazanym wyżej) od wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia czy o dzieło płatnik pobiera zaliczkę na podatek (według zasad określonych w art. 41 ust. 1 ustawy o PDOF), podstawą jej obliczenia jest przychód pomniejszony o:

• koszty jego uzyskania wynoszące 20% tego przychodu; koszty te ustala się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód (art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o PDOF),
   
• potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne.

UWAGA! Umowa o dzieło zasadniczo nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

Od dochodu ustalonego według powyższych zasad płatnik jest zobowiązany pobierać zaliczkę na podatek według najniższej stawki określonej w obowiązującej skali podatkowej, tj. według 18% stawki podatku (chyba że, stosownie do art. 41a ustawy o PDOF, wykonawca dzieła wystąpi do płatnika z wnioskiem o pobieranie zaliczki według 32% stawki podatku). Zaliczkę na podatek płatnik obowiązany jest przekazać w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ją pobrał na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika (art. 42 ust. 1 ustawy o PDOF).

Następnie w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przesłać do urzędu skarbowego roczną deklarację PIT-4R.

Płatnik ma także obowiązek sporządzić i przekazać PIT-11 w terminie:

• do końca lutego roku następującego po roku podatkowym - wyłącznie dla informacji składanych urzędowi skarbowemu za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub podatnikowi;
   
• do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym - w przypadku informacji składanych urzędowi skarbowemu w formie pisemnej.

W przypadku zaprzestania działalności przez płatników przed końcem lutego roku następującego po roku podatkowym - PIT-11 należy złożyć do US i przekazać podatnikowi do dnia zaprzestania tej działalności.