Data uzyskania przychodu z tytułu wydania towarów

Spółka z o.o. (producent) współpracuje z firmami spedycyjnymi. Zdarza się, że towar jest wydawany spedytorowi 29-31 dnia danego miesiąca, a trafia do odbiorcy 1-3 dnia następnego miesiąca. Jaki dzień należy uznać za datę wydania towaru (datę uzyskania przychodu)?

Jeżeli producent dostarcza towar odbiorcom przy udziale spedytora, to dniem wydania towaru (datą powstania przychodu) jest dzień, w którym spedytor powierzył towar przewoźnikowi celem dostarczenia go odbiorcy, a jeżeli spedytor samodzielnie dokonuje przewozu, to datą wydania towaru (datą powstania przychodu) jest dzień powierzenia towaru spedytorowi.

Z art. 12 ust. 3a updop wynika, że za datę powstania przychodu uważa się m.in. dzień wydania rzeczy. Przepisy prawa cywilnego, w tym art. 454 Kodeksu cywilnego określają, w jaki sposób należy ustalać miejsce spełnienia świadczenia (w naszym przypadku wydania towaru). W § 1 tego przepisu możemy m.in. przeczytać, że jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Z kolei według § 2 tego przepisu, jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa. Natomiast zgodnie z art. 544 § 1 K.c., jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju.

Z przedstawionego przez Czytelnika stanu faktycznego wynika, że sprawy związane z obsługą wysyłki i dostarczaniem towarów kontrahentom należą do zakresu kompetencji spedytora. Jak wskazuje art. 794 K.c., przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

Reguła ogólna traktująca o miejscu wykonania zobowiązania nakazywałaby przyjąć, że miejscem wykonania zobowiązania jest siedziba przedsiębiorstwa Czytelnika. Wydanie towarów w tym miejscu decydowałoby o dacie powstania przychodu. Z podobną sytuacją mielibyśmy do czynienia, gdyby w trybie art. 544 § 1 K.c. towary były wydawane przewoźnikowi celem dostarczenia ich na miejsce przeznaczenia. Jednak w opisanej sprawie sprzedawca jest związany umową spedycji. Jeżeli pomiędzy sprzedawcą i działającym na jego zlecenie spedytorem nie doszło do zawarcia umowy przewozu, a spedytor we własnym imieniu powierzył towar do przewozu przewoźnikowi, wydanie towaru w wykonaniu umowy sprzedaży (art. 544 § 1 K.c.) następuje nie w chwili odbioru towaru przez spedytora od sprzedawcy, ale w momencie powierzenia przesyłki przez spedytora przewoźnikowi (orzeczenie Głównej Komisji Arbitrażowej z 12 maja 1988 r., sygn. akt OA-1659/88).

Jak stanowi art. 800 K.c., spedytor może sam dokonać przewozu. W tym przypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika. Przystąpienie spedytora do dokonania przemieszczenia towaru w miejsce przewoźnika nie powoduje zawarcia dodatkowej umowy. Przyjmuje się, że umowa spedycji jest wówczas wzbogacona o elementy umowy przewozu. Naszym zdaniem, wydanie towaru spedytorowi w takich okolicznościach, tj. gdy spedytor sam dokona przewozu towaru (nie zlecając tego innemu przewoźnikowi), decydowałoby o tym, że jest to wydanie rzeczy w rozumieniu art. 12 ust. 3a updop i konsekwentnie z tą chwilą uzyskiwany jest przychód.