Przegląd Podatku Dochodowego nr 1 (313) z dnia 1.01.2012

Obliczenie dochodu po zamknięciu podatkowej księgi za 2011 r.

Podatnik chcąc zamknąć po zakończeniu roku podatkowego podatkową księgę przychodów i rozchodów, obowiązany jest podsumować w niej kolumny, wpisać do niej spis z natury oraz ustalić dochód za dany rok podatkowy. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ani przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. nr 152, poz. 1475 ze zm.) nie określają terminu, w jakim podatnik powinien tego dokonać. Z czynnościami tymi nie można jednak zwlekać. Roczne podsumowanie kolumn powinno być dokonane po zaksięgowaniu w poszczególnych kolumnach wszystkich operacji gospodarczych dotyczących danego roku, tj. na koniec roku podatkowego. W praktyce przyjmuje się jednak, że ostateczny termin dokonania rocznego podsumowania zapisów księgi wyznacza data złożenia zeznania podatkowego za dany rok. Oznacza to, że zamknięcie podatkowej księgi za 2011 r. powinno być dokonane najpóźniej do 30 kwietnia 2012 r.

Podsumowanie kolumn

Sposób rocznego podsumowania kolumn podatkowej księgi zależy od tego, w jaki sposób podatnik w trakcie roku podsumowywał poszczególne kolumny księgi, tj. czy sumował je narastająco od początku roku, czy odrębnie za każdy miesiąc.

Jeżeli podatnik sumował kolumny narastająco od początku roku, tj.:

• po zakończeniu miesiąca wpisy dokonane w danym miesiącu podkreślał, a dane z kolumn od 7 do 14 sumował,
   
• wynikłe z tego podsumowania kwoty podkreślał,
   
• pod podsumowaniem danego miesiąca wpisywał w poszczególnych kolumnach sumy od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc,
   
• w kolejnej pozycji wpisywał w poszczególnych kolumnach sumę od początku roku,

to po zakończeniu grudnia otrzymał roczne podsumowanie każdej z wymienionych kolumn.

Jeżeli jednak podatnik nie podsumowywał zapisów kolejnych miesięcy narastająco od początku roku, wówczas po zakończeniu roku powinien na oddzielnej stronie w księdze sporządzić zestawienie roczne. W tym celu powinien wpisać do właściwych kolumn sumy z poszczególnych miesięcy, a następnie je dodać.

Wpisanie spisu z natury

Podatnik obowiązany jest wpisać do księgi spis z natury według poszczególnych rodzajów jego składników. Jeżeli jednak na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne, szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników i zestawienie to jest przechowywane łącznie z księgą, wówczas spis z natury może być wpisany do księgi w jednej pozycji (sumie).

Spis z natury wpisuje się za rocznym podsumowaniem kolumn księgi, jako jej ostatnią pozycję. Z przepisów nie wynika, w której kolumnie należy go wpisać. W praktyce przyjęło się, że jest to kolumna 10 "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu". Należy przy tym zwrócić uwagę, aby wartości spisu nie sumować z pozostałymi kwotami wpisanymi w tej kolumnie.

Do księgi wpisuje się także spis z natury, którego wartość wynosi 0 zł.

Ustalenie dochodu

Po rocznym podsumowaniu kolumn księgi oraz wpisaniu do niej spisu z natury podatnik ustala dochód za dany rok podatkowy. W tym celu na oddzielnej stronie księgi należy:

1) ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym wykazanego w kolumnie 9 księgi,

2) ustalić wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodów w sposób następujący:

a) do wartości spisu z natury na początek roku podatkowego doliczyć wydatki na zakup towarów handlowych (materiałów) oraz wydatki na koszty uboczne zakupu (kolumna 10 i 11 księgi), a następnie pomniejszyć o wartość spisu z natury sporządzonego na koniec roku podatkowego,

b) kwotę wynikającą z tego obliczenia powiększyć o kwotę wydatków z kolumny 14 oraz pomniejszyć o wartość wynagrodzeń w naturze w tej części, w której wydatki (koszty) związane z wynagrodzeniami w naturze zostały zaksięgowane w innych kolumnach księgi,

3) wartość osiągniętego przychodu (kolumna 9) pomniejszyć o wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodu, obliczonych zgodnie z objaśnieniami zawartymi w pkt 2. Wynikająca z tego obliczenia różnica stanowi kwotę dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym.

Tak ustaloną kwotę przychodów, kosztów i dochodu z działalności gospodarczej przenosi się do zeznania podatkowego.